Po co nam te zdjęcia (ślubne)?

Amerykańska pisarka Susan Sontag w swojej książce „O fotografii” (którą dostałem w prezencie!) pisze, że fotografia to sposób na posiadanie świata. Kiedy robimy zdjęcie, czujemy, że mamy kontrolę nad ulotnym momentem. Jest to świadomość pewnej chwili i jedyna szansa w życiu na jej zatrzymanie. Autorka uważa, że fotografie pełnią także funkcję „memento mori” przypominając nam o nieuchronności przemijania. Dzięki fotografii możemy wracać do chwil, które minęły, odświeżać wspomnienia i emocje z nimi związane.

Jakiś czas temu zostałem zaproszony do przedszkola w celu opowiedzenia dzieciom kim jest fotograf i czym jest fotografia. W celu łatwiejszego zrozumienia tematu przez moich małych rozmówców powiedziałem, że fotograf to taki czarodziej, który potrafi zatrzymać czas. Jego zadaniem jest zatrzymanie najważniejszych momentów naszego życia (najczęściej tych dobrych, ale bywa, że złych) . Następnie poprosiłem dzieci, aby przypomniały sobie najmilszy moment w ich (krótkim) życiu, którego wspomnienie sprawia, że mają dobry humor. Czy chcielibyście na zawsze zapamiętać tę chwilę? To jest aparat. On to dla was zrobi!

„Wspomnienia to najważniejsze co nam pozostaje. Zapamiętujemy te najbardziej wzruszające…” (DJ Kris) a fotografia to magia, która potrafi uchwycić emocje, opowiedzieć historię nie używając przy tym słów.

W tym artykule zaproszę Was w podróż, przez psychologię, ciekawostki i nieco historii o fotografii. Obiecuję – zero kwestii technicznych! To nie będzie instrukcja obsługi!

Nieco psychologiczne spojrzenie na fotografię. Co sprawia, że fotografia stała się nieodłącznym elementem naszego życia?

Emocje, emocje, emocje…
Zdjęcia podobnie jak zapach mają niezwykłą moc wywoływania i przypominania emocji. Przeglądając stare fotografie możemy poczuć radość, nostalgię i wzruszenie. Fotografia potrafi „ukłuć” odbiorcę przenosząc go w miejsce zatrzymane na fotografii i przywrócić w nim wszystkie związane z zatrzymaną chwilą emocje.
Zdjęcia ślubne są doskonałym przykładem na to, że fotografia potrafi zatrzymać emocje i oddać je z powrotem w momencie otwarcia pudełka z napisem „Nasz Ślub”. Według badań University of California, przeglądanie zdjęć aktywuje te same obszary mózgu, co doświadczanie prawdziwych emocji (hipokamp). Zdjęcia ślubne zapisane na nośniku pamięci stają się nie tylko pamiątką, ale także nośnikiem emocji, które można odczuwać na nowo za każdym razem.

Znalazłem statystyki, które pokazują, że aż 89% par młodych decyduje się na profesjonalną sesję ślubną, a 67% z nich przegląda te fotografie przynajmniej raz w roku (dane: The Knot). Dlaczego? Bo na tych zdjęciach czas się zatrzymuje. Na fotografiach jak na kartach historii wszyscy nasi bliscy są wciąż tacy sami. Jak zahibernowani – nigdy nie będą starsi. Będą zawsze tacy sami i …będą zawsze. To nie nostalgia – to biochemiczny powrót do przeszłości. Ponadto badacze z Yale udowodnili, że oglądanie zdjęć z bliskimi zwiększa produkcję oksytocyny, hormonu więzi.

Zdjęcia jako most między przeszłością, a przyszłością.
Zawsze wyjaśniam młodej parze, że zdjęcia, które dla nich wykonam będą miały o wiele większe znaczenie w przyszłości niż mają teraz. Dlaczego? Za 10, 20 a może nawet za 50 lat to będzie jedyna pamiątka, która im pozostanie. Zmienimy się i nasi goście, a niektórych już nie będzie. Nasz niedoskonały wewnętrzny dysk twardy będzie każdego roku wymazywał część pamięci zastępując je nowszymi. Po drugie, nie można myśleć egoistycznie! Fotografie, które dziś wykonamy są nie tylko dla Was. Będą przewijać się w albumach Waszych bliskich, Waszych dzieci i ich dzieci. Tak jak z dziś oglądamy ślubne portrety naszych rodziców czy dziadków, tak oni kiedyś będą wracać do Waszych kadrów – jedynych żywych pamiątek, które przetrwają próbę czasu. Według badań ( tak, wiem! dziś dużo badań) 62% seniorów uważa fotografie za najcenniejszy przedmiot, który posiadają.
Dlaczego warto sfotografować rekwizyty ślubne? Suknię, garnitur, obrączki, zaproszenia ślubne? Za kilka dekad te rekwizyty znikną, moda się zmieni, fasony sukien nabiorą nowych krojów, a jedynym świadectwem ich istnienia pozostaną właśnie fotografie bo „Fotografia to elegancki protest przeciwko przemijaniu” (S. Sontag).

Fotografia jako narzędzie do zatrzymywania czasu.
Badania na które trafiłem wskazują, że robienie zdjęć pomaga w lepszym zapamiętywaniu, np. miejsc, wydarzeń czy przedmiotów. W jednym z badań udowodniono, że osoby fotografujące eksponaty w muzeum pamiętali je lepiej niż ci, którzy ich nie uwieczniali. Fotografia poprawia naszą pamięć i sprawia, że intensywniej przeżywamy chwile i wydarzenia w których uczestniczymy.  

Fotografia buduje samopoczucie
Inne badania wskazują, że osoby, które regularnie przeglądają zdjęcia, mają wyższy poziom samooceny i lepiej radzą sobie ze stresem. Tym samym fotografia w jakimś małym stopniu może działać jak terapia. Uwiecznianie miłych chwil pozwala wracać do nich w trudniejszych momentach, dostarcza pocieszenia i poprawia nastrój. Zdjęcia potrafią także wzmacniać naszą samoocenę. Wspólne przeglądanie fotografii buduje więzi z bliskimi i pomaga dostrzegać pozytywne aspekty naszego życia.

Fototerapia: kadr na gorsze dni
Nie bez powodu w szwedzkich domach seniorów wprowadzono „terapię fotografią” – przeglądanie zdjęć redukuje poczucie samotności według badań o 32% . A co z nami? Eksperyment z Harvardu pokazał, że osoby, które codziennie przez tydzień oglądały zdjęcia z pozytywnymi wspomnieniami, deklarowały o 28% wyższy poziom optymizmu.

Dlaczego tak chętnie sięgamy po aparat czy smartfon? Dlaczego tak w ogóle lubimy robić zdjęcia? Zanurzmy się w psychologiczne aspekty tego zjawiska.

Fotografia jako forma ekspresji.
Dla wielu osób fotografia to sposób na wyrażenie siebie. Fotograf przy pomocy aparatu poprzez kadry, kompozycję, swój styl i temat komunikuje swoje myśli, uczucia i spostrzeżenia. W erze Facebooka, Instagrama czy TikToka fotografia stała się również narzędziem do budowania tożsamości i komunikacji z innymi. Fotografia pozwala nam kształtować wizerunek zgodny z tym, jak chcemy być postrzegani przez innych. Publikujemy zdjęcia, dzielimy się wybranymi fragmentami naszego życia, nawiązujemy relacje – jednak warto pamiętać, aby zachować w tym wszystkim umiar i autentyczność.
Bez wglądu na to, czy robimy zdjęcia dla siebie, dla kogoś czy dla sztuki to jedno jest pewne – fotografia zmienia sposób w jaki patrzymy na świat i dzięki niej możemy lepiej zrozumieć samych siebie.

Kiedy to w 1826 francuski fizyk i wynalazca Joseph Joseph Niépce wykonał pierwsze trwałe zdjęcie od tego momentu już nigdy nic nie było takie samo. Fotografia bez wątpienia zmieniła świat I znacząco wpłynęła na różne aspekty naszego życia. Co zyskaliśmy dzięki wynalezieniu fotografii?
Oto tylko kilka przykładów:

1. Poznawanie odległych miejsc – chyba każdy z nas uwielbia podróże. Niestety nie jesteśmy w stanie zobaczyć za naszego życia wszystkich miejsc , które chcielibyśmy odwiedzić. Fotografie pozwalają nam podziwiać miejsca, krajobrazy, kultury, dzieła sztuki i cuda natury z najdalszych zakątków świata w których niestety nigdy nie będziemy.
2. Eksploracja z kosmosu – patrząc w gwieździste niebo nocą z poziomu Ziemi widzimy niewiele. Przy idealnej widoczności dostrzeżemy ok. 5000–6000 gwiazd co stanowi tylko 0,000003% wszystkich gwiazd w naszej galaktyce. Zdjęcia z teleskopu Hubble’a i sond kosmicznych pokazują nam, planety, gwiazdy i całe galaktyki miliony lat świetlnych od nas, o których moglibyśmy tylko marzyć. Dzięki zdjęciom satelitarnym wiemy jak wygląda „ciemna strona księżyca”, która jest zawsze odwrócona i niewidoczna z poziomu Ziemi. Wiemy też jak wygląda nasza planeta Ziemia z poziomu kosmosu.
3. Pamięć o przodkach – dzięki starym fotografiom wiemy jak wyglądali nasi przodkowie, których nie mieliśmy okazji poznać za naszego życia. Fotografia daje nam możliwość patrzenia wstecz. Nasi przodkowie nie wiedzieli o naszym istnieniu, my o ich istnieniu już tak.
4. Dokumentacja historyczna – zdjęcia wojenne, ważne wydarzenia polityczne, materiały dowodowe to świadectwo, które kształtuje naszą wiedzę o przeszłości.
5. Fotografia podwodna – odsłoniła tajemnice głębin mórz i oceanów. Przez wieki niedostępnych i skrywających nieznane podwodne światy, które swą tajemnicę odkryły po wynalezieniu kamery podwodnej.
6. Medycyna – fotografia zemocjonowała diagnostykę i leczenie pacjentów. Wykorzystywana jest m.in. przy USG, rentgenie, zdjęciach mikroskopowych, dokumentacji chirurgicznej, stomatologii i wiele więcej).
7. Świat makro – fotografia makro (przy dużym powiększeniu) pokazuje nam piękno detali niewidocznych dla naszych oczu. Dzięki niej zobaczymy dokładnie krople rosy na pajęczynie, czułka mrówek czy wzór płatka śniegu.
8. Fotografia, a nauka – fotografia od dawna jest nierozłączną dziedzina wspierającą naukę i tak np. w naukach biologicznych fotografia pozwala dokumentować nowe gatunki zwierząt i roślin. Mikroskopia – dzięki fotografii naukowcy analizują tkanki, bakterie, wirusy i komórki dzięki czemu są w stanie stworzyć nowe szczepionki, leki, witaminy. Fotografia wykorzystywana jest także w geologii podczas analizy struktur skalnych i procesów, dzięki którym można przewidywać erupcje wulkanów oraz trzęsienia ziemi.
   

To tylko kilka przykładów zastosowania fotografii w nauce. Jednak można byłoby wymienić niemal każdą dziedzinę nauki i podać przykład wykorzystania fotografii.